Leraren moeten kennis hebben over leesmotivatie en over hoe leesmotivatie in het onderwijs kan worden bevorderd. Dat is een van kwaliteiten die leraren nodig hebben om als leesbevorderaar aan de slag te gaan, zo blijkt uit de literatuurstudie Leraren als leesbevorderaars van de Hogeschool KPZ. Op basis van deze literatuurstudie willen de onderzoekers een aanpak ontwikkelen die leraren toerust om de leesmotivatie van hun leerlingen te bevorderen.
Als kinderen gemotiveerd zijn om te lezen, komt dit hun leesvaardigheid ten goede. De liefde voor lezen is echter niet bij ieder kind in de kiem aanwezig. Leraren kunnen de leesmotivatie van leerlingen ondersteunen door bepaalde effectieve principes toe te passen, zoals het aanraden van boeken die aansluiten bij de interesses en het niveau van leerlingen. Daarvoor hebben leraren bepaalde competenties nodig. Naast kennis over leesmotivatie en de vaardigheid om die kennis in het onderwijs toe te passen, zijn dat ook het hebben van vertrouwen in de eigen vaardigheden als leesbevorderaars (self-efficacy), de motivatie om zelf kinderboeken te lezen en repertoirekennis. Het doel van het onderzoek is het ontwerpen en evalueren van een transfereerbare schoolbrede aanpak die deze competenties van leraren als leesbevorderaars versterkt.
In Leraren als leesbevorderaars hebben onderzoekers Marleen Kieft, Roel van Steensel, Wenckje Jongstra en Jette van den Eijnden de aanbevelingen die uit de literatuurstudie naar voren komen samengevat in onderstaande figuur.
Een professionaliseringstraject voor leesbevordering zou moeten voldoen aan de volgende principes:
- Leraren moeten kennis aangeboden krijgen over leesmotivatie, maar ook de vaardigheden ontwikkelen om die kennis toe te passen.
- Ze moeten in staat worden gesteld hun eigen praktijk te onderzoeken en, door middel van co-creatie en reflectie, actief betrokken worden bij hun eigen ontwikkeling.
- De professionalisering moet overeenstemmen met de doelen en overtuigingen van leraren.
- De professionalisering moet lang genoeg zijn en de professionaliseringsactiviteiten moeten voldoende gespreid zijn over de tijd.
- Leraren moeten samen kunnen leren, dat wil zeggen: leren over elkaars praktijk en samen nieuwe activiteiten ontwikkelen.
- In de professionaliseringsactiviteiten moeten motivatie-bevorderende strategieën worden toegepast, die leraren vervolgens kunnen gebruiken in hun eigen onderwijs; er wordt dan gesproken over ‘congruent teaching’. Bij die motivatie-bevorderende strategieën gaat het om: ruimte geven voor autonomie, passende uitdagingen bieden en constructieve feedback geven, en een veilige omgeving bieden waarin aandacht is voor verbondenheid.
Lees hier de literatuurstudie Leraren als leesbevorderaars.
Lees meer over het belang van leerkrachten als leesbevorderaar.
Lees meer over het verhogen van leesvaardigheid door goede instructie.
Lees meer over ‘De leesbevorderende leraar als actor in het voorsorteren en ontsluiten van verrijkende teksten’ in het boek Een leraar met een eigen kleur (2021) van Wenckje Jongstra en Ietje Pauw.