Na een succesvolle pilot in Bergen op Zoom kunnen nu ook andere gemeenten, jeugdgezondheids-organisaties en bibliotheken met de aanpak Lezen op Recept aan de slag. Dinsdag 12 november 2024 heeft Marijke Bos (Stichting Lezen) het implementatiemodel overhandigd aan jeugdarts Bao Chau Andriese. Lezen op Recept draait om (voor)leesbevordering op het consultatiebureau bij gezinnen met kinderen van 0-4 jaar. Ook de BoekStartcoach speelt een rol bij die voorlichting.
Als ouders hun kinderen van jongs af aan voorlezen, zorgt dit voor een enorme verrijking van de taalomgeving thuis. Onderwijsadviesbureau Sardes heeft met Lezen op Recept een vertaling gemaakt van het Amerikaanse Reach out and Read, een programma dat al decennia als effectief uit de bus komt. Ook uit evaluatie van de Nederlandse pilot – Preventie laaggeletterdheid door Lezen op Recept (Sardes) – blijkt dat jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen op het consultatiebureau positief zijn over het effect dat informatie over leesbevordering heeft op ouders.
Bao Chau Andriese, arts maatschappij+gezondheid en jeugdarts Thuiszorg West-Brabant: ‘Voorlezen is een leuke en sociale bezigheid. Maar het bevordert ook de ontwikkeling van kinderen. Onze jeugdartsen en -verpleegkundigen zien dagelijks en met regelmaat ouders en kinderen, en kunnen hen op die momenten stimuleren om voor te lezen. Zo signaleren zij ook eventuele taalachterstand en kunnen dan snel handelen.’
Ans van Deelen, gemeenteambtenaar bij de gemeente Bergen op Zoom: ‘Voorgelezen worden zou een vanzelfsprekendheid voor alle jonge kinderen moeten zijn. Met Lezen op Recept proberen we die kans voor alle kinderen te vergroten.’
Voorleesbevordering
Lezen op Recept is gericht op het stimuleren van de taalontwikkeling van kinderen door ouders aan te moedigen tot voorlezen.
Lezen op Recept in het kort:
- Zorgprofessionals op het consultatiebureau informeren ouders tijdens een gesprek over de impact van voorlezen.
- Ouders worden via voorbeeldgedrag (‘modeling’) geïnstrueerd tijdens hun bezoek aan het consultatiebureau.
- Het programma draagt bij aan het creëren van een taalrijke omgeving.
- Ouders krijgen een voorleesboekje mee als stimulans om voor te lezen.
- Er wordt samengewerkt met de BoekStartcoach van de Bibliotheek.
Op het consultatiebureau informeren jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen ouders over de positieve invloed van voorlezen op de taalontwikkeling van hun kind. Ze gebruiken voorleesboekjes die passen bij de leeftijd en ontwikkeling van het kind. De ouders krijgen het boekje mee naar huis als stimulans om thuis zelf voor te lezen. Doordat zorgprofessionals op het consultatiebureau kinderen regelmatig zien, wordt een mogelijke achterstand in de taalontwikkeling al vroeg ontdekt. En dan kan worden doorverwezen naar passende zorg. Hierbij wordt nauw samengewerkt met de BoekStartcoach en netwerkpartners op het gebied van taal- en leesbevordering.
Pilot in Bergen op Zoom
Jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen die hebben meegewerkt aan de pilot zijn enthousiast over Lezen op Recept. De gemeente Bergen op Zoom financierde deze pilot als onderdeel van de doorlopende leesbevorderingslijn van het Onderwijskansenbeleid. Dit past bij de regierol die de gemeente heeft voor het project Gemeentelijk Gezinsaanpak Geletterdheid. De pilot is in 2022 gestart op een consultatiebureau van Thuiszorg West-Brabant en bereikte de ouders van bijna 500 kinderen. In opdracht van Stichting Lezen is het programma geëvalueerd. De uitkomsten van effectevaluatie over de eerste 18 maanden zijn positief en in lijn met Amerikaans onderzoek.
Lezen op Recept en BoekStart
De aanpak van Lezen op Recept werd binnen de pilot gecombineerd met die van BoekStart, het leesbevorderingsprogramma van Stichting Lezen. De Bibliotheek richtte op het consultatiebureau de leesomgeving in en bood scholing aan de zorgprofessionals. De BoekStartcoach van Bibliotheek West-Brabant nam twee dagdelen in de week plaats in de wachtruimte en sprak met ouders voor of na het contact met de jeugdarts of jeugdverpleegkundige.
Implementatiemodel
Stichting Lezen is optimistisch over Lezen op Recept als uitbreiding op het programma van BoekStart. De resultaten van het leesbevorderingsprogramma sluiten aan bij de aanbevelingen van het onderzoek naar BoekStart. In dat onderzoeksrapport, Vroeg begonnen, veel gewonnen (2022), wordt gepleit voor nauwere samenwerking met de jeugdgezondheidszorg (JGZ). De resultaten van Lezen op Recept bevestigen dat er inderdaad winst te behalen is wanneer voorlichting over voorlezen een deel wordt van het gesprek over de gezondheid van het kind.
Stichting Lezen heeft Sardes gevraagd om, als aanvulling op de evaluatie, een implementatiemodel te maken van de werkwijze op het consultatiebureau. Dit implementatiemodel is nu beschikbaar voor gemeenten, JGZ-organisaties en bibliotheken.
Bekijk hier het implementatiemodel Lezen op Recept (2024) in de toolkit Netwerk & Beleid/BoekStartcoach op boekstartpro.nl.
Bekijk hier het evaluatierapport Preventie laaggeletterdheid door Lezen op Recept (Sardes, 2024).
Bekijk hier het onderzoeksrapport Vroeg begonnen, veel gewonnen (2022).