Voortgezet onderwijs
Een derde van de Nederlandse vijftienjarigen is onvoldoende geletterd om goed te kunnen functioneren op school en in onze maatschappij. Zij scoren op het laagste niveau van leesvaardigheid in het internationale PISA-onderzoek, en lopen het risico om laaggeletterd te worden. Nederland telt meer zwakke lezers dan de meeste andere landen. Het aandeel zwakke lezers ligt in Europa gemiddeld op 24% en in de OESO-landen op 27% (Meelissen et al., 2023). De Europese Unie streeft ernaar dat in 2030 maximaal 15% van de leerlingen moeite heeft met lezen (European Union, 2023). Dit betekent in Nederland dat het aandeel zwakke lezers ruim zou moeten halveren.
Tussen 2018 en 2022 nam het aandeel zwakke lezers in het voortgezet onderwijs toe, van 24% naar 33%. De stijgende trend die is ingezet vanaf 2015 zet zich daarmee door. Bovendien groeit de kloof tussen zwakke en sterke lezers. Onder zwakke lezers daalde de leesvaardigheid tussen 2018 en 2022 sterker dan onder sterk presterende lezers (Meelissen et al., 2023).
Nederland behoort in 2022 tot de landen in PISA waar de prestaties van zwakkere en sterkere lezers ver uit elkaar liggen. De kloof in leesvaardigheid tussen zwakke en sterke lezers is in Nederland groter dan in vrijwel alle andere deelnemende landen (OECD, 2023). In 2012 was dit nog niet het geval. Toen vertoonde de scoreverdeling tussen hele sterke en hele zwakke lezers juist minder spreiding dan in de meeste andere landen (Kordes et al., 2013). Het verschil tussen sterke en zwakke lezers is in Nederland sinds 2015 aan het groeien (Meelissen et al., 2023; Dood et al., 2021).
Basisonderwijs
Ook onder tienjarigen is het verschil tussen sterke en zwakke lezers gegroeid, blijkt uit het internationale leesonderzoek PIRLS. Terwijl het verschil in 2021 op 221 punten ligt, was dit 198 in 2016. Tegelijkertijd is het verschil, net als in de voorgaande metingen van 2016 en 2011, internationaal gezien klein. De afstand tussen sterke en zwakke lezers is in Nederland in 2021, na Italië, de kleinste uit een groep van 21 westerse landen (Expertisecentrum Nederlands, 2023).
