Wat kunnen overheden, beleidsinstellingen en scholen doen om de leesvaardigheid te verbeteren? Meer lesuren en meer tijd voor het huiswerk pakken niet bijzonder positief uit (Scheerens et al., 2013). Meer geld in het onderwijs steken helpt tot op zekere hoogte. Tot een geïnvesteerd bedrag van 35.000 dollar per leerling tussen de 6 en 15 jaar – ongeveer de helft van wat Nederland uitgeeft – nemen de leesprestaties evenredig toe; erboven niet meer (PISA in Focus, 2012).
Voor welvarende landen als Nederland heeft het meer zin om de aantrekkingskracht van het beroep te vergroten. Dit kan door leerkrachten beter op te leiden en een hoger salaris te bieden (PISA in Focus, 2012). Veel scholen in Nederland kampen met een gebrek aan bevoegde docenten. Bijna de helft zegt dat dit ten minste enigszins het geval is, tegen bijna drie op de tien internationaal (Kordes et al., 2013). Het salaris van Nederlandse docenten ligt hoger dan in andere landen. Ze verdienen evenwel minder dan Nederlandse werkenden met een vergelijkbaar opleidingsniveau (OECD, 2023).
Het samenstellen van kleinere klassen helpt vooral voor kinderen met een minder gunstige thuissituatie. Op Nederlandse basisscholen tellen klassen gemiddeld zestien leerlingen, en dit is meer dan het internationale (vijftien) en Europese gemiddelde (vijftien). In het voortgezet onderwijs is dit verschil, met gemiddeld zeventien leerlingen per klas in Nederland en dertien internationaal en Europees, nog groter (OECD, 2023). Mogelijk is het in kleinere klassen gemakkelijker om orde te houden. De kans dat een leerling met een lage sociaal-economische status een hoge leesvaardigheidsscore behaalt, is in gedisciplineerde klassen groter dan in klassen waar het onderwijsproces rommelig verloopt (OECD, 2019).
Tot slot helpt het om scholen vrijheid te geven. In PISA-landen waar het curriculum sterk gestandaardiseerd is, en waar leerlingen op jonge leeftijd worden ingedeeld op onderwijsniveau, ligt de leesvaardigheid lager dan in PISA-landen waar scholen en docenten het curriculum vrijer kunnen invullen, en waar niveauselectie op latere leeftijd plaatsvindt. Jongens profiteren met name van flexibiliteit: hoe minder gestandaardiseerd het curriculum, hoe dichter zij zich in leesvaardigheid naar meisjes bewegen. Meisjes profiteren vooral van een latere selectie: hoe gevarieerder de groep leerlingen, hoe verder zij in hun leesvaardigheid uitlopen op jongens (Van Hek, Buchmann & Kraaykamp, 2019).
