Groep 8-leerlingen met lager opgeleide ouders presteren zwakker bij lezen en taalverzorging dan kinderen met middelbaar en hoger opgeleide ouders. ‘Lezen’ omvat het begrijpen, interpreteren, evalueren en samenvatten van zakelijke en fictieve teksten, terwijl taalverzorging bestaat uit spelling, interpunctie en grammatica (Inspectie van het Onderwijs, 2024). Op basisscholen met hoofdzakelijk leerlingen uit hoger opgeleide gezinnen zijn de leesprestaties eveneens sterker (Inspectie van het Onderwijs, 2023).
Op vijftienjarige leeftijd boeken kinderen van hoger opgeleide ouders de sterkste leesprestaties, gevolgd door respectievelijk kinderen van middelbaar opgeleide ouders en kinderen van lager opgeleide ouders. De voorsprong die kinderen van hoger en middelbaar opgeleide ouders hebben op kinderen van lager opgeleide ouders is tussen 2003 en 2022 significant en dus ‘betekenisvol’ gegroeid (Meelissen et al., 2023).
Dit suggereert dat de kloof in leesvaardigheid voor het ouderlijk opleidingsniveau zich verbreedt. Een verdiepende analyse bevestigt dat kinderen van lager opgeleide ouders tussen 2003 en 2018 minder sterke kansen hebben gekregen om uit te groeien tot vaardige lezers. Als rekening wordt gehouden met de aanwezigheid van ouderlijke hulpbronnen in huis, zoals klassieke literatuur, een computer, en een plek om te leren en te studeren, versmalt de kloof. Dit is in het bijzonder bij meisjes het geval. Dergelijke hulpbronnen vergroten de kans van kinderen van lager opgeleide ouders, en vooral van meisjes, om uit te groeien tot vaardige lezers (Aalders et al., 2020).
Het ouderlijk milieu lijkt door te werken in de houding van leerkrachten ten opzichte van leerlingen. Vijftienjarigen uit gezinnen met een lagere sociaaleconomische status, ontvangen vanuit de docent minder stimulering om te lezen dan leeftijdgenoten met een hogere sociaaleconomische status (OECD, 2021).
