Een audio-opname waarin het verhaal wordt voorgelezen, kan fungeren als een ‘stand-in’ voor een voorlezende volwassene. Een luisterversie heeft een gunstig effect op de woordenschat en niet op het verhaalbegrip. Een meta-analyse van 39 studies onder kinderen tussen de 1 en 8 jaar wijst uit dat de woordenschat vooruit gaat bij digitale kinderboeken met een luisterversie en/of karaokebalk die met de tekst meeloopt, met een effectgrootte van 0,13 in het voordeel van het scherm. Het begrip blijft achter, met een effectgrootte van -0,22 in het nadeel van het scherm (Furenes, Kucirkova & Bus, 2021).
Uit een individuele studie komt naar voren dat een luisterversie optimaal werkt als de woorden per lettergreep of per letter worden voorgelezen. Het ‘opknippen’ van woorden helpt kleuters bij het ontwikkelen van fonemisch bewustzijn (Segal-Drori et al., 2010).
Een luisterversie kan ook steun bieden bij het aanvankelijk lezen. Als beginnende lezers het verhaal gelijktijdig voorgelezen krijgen én zelf (mee)lezen, is hun begrip diepgaander. De luisterversie helpt hen met name bij moeilijke woorden en zinnen (Pearman, 2008). Het zijn vooral kinderen met leesproblemen die baat hebben bij luisteren naast zelf lezen. Een meta-analyse van zeven studies vindt effectgroottes tussen de 0,28 en 0,9, wat duidt op kleine tot grote effecten (Singh & Alexander, 2022). Dyslectici bijvoorbeeld verwerken de tekst sneller als ze deze gelijktijdig lezen en beluisteren (Knoop-Van Campen, Segers & Verhoeven, 2017). Kinderen met leesproblemen, zoals dyslexie, vinden het plezierig om gebruik te maken van digitale lees- en luisterboeken (Faber, 2016).
Spraakherkenning met AI
Toepassingen met artificiële intelligentie (AI) kunnen ook helpen bij het leren lezen. Kinderen die hardop woorden en zinnen lezen, krijgen feedback van een ‘Reading Tutor’ die gebruik maakt van spraakherkenningstechnologie. Zij gaan, in vergelijking met klassikaal onderwijs, vooruit in leessnelheid en -begrip. Een menselijke tutor die feedback geeft, behaalt hiernaast een positief effect op de nauwkeurigheid van woordlezen (Mostow et al., 2003). Deze is in de praktijk van het onderwijs, mede vanwege tekorten aan docenten en andere onderwijsgevenden, evenwel vaak niet voorhanden (Segers & Schlatter, 2024). AI-tutors stimuleren, in vergelijking met klassikaal onderwijs, ook het begrijpend leren lezen (Xu et al., 2019).
