Webwinkels hebben in de verkoop van boeken terrein gewonnen sinds de komst van het coronavirus en de preventiemaatregelen hieromtrent. E-commerce tekende in 2020 en 2021 voor een meerderheid van de omzet van boeken, en in 2022 en 2023, in de nasleep van corona, nog altijd voor de helft.
Ontwikkeling in jaren met lockdowns
Het aandeel in de omzet van online verkoopkanalen groeide tijdens de eerste lockdown tussen half maart en half april 2020, waarin fysieke boekhandels niet tot beperkt geopend zijn geweest, tot boven de 60%. In de periode tot en met eind mei 2020 kwam het afzetaandeel boven de 50%, en in de zomermaanden tussen de 40% en 50%. Sinds het begin van de tweede lockdown in oktober 2020 schoof het aandeel weer naar boven de 50%. Vanaf halverwege december 2020, toen fysieke boekhandels verplicht de deuren sloten, steeg het verder tot boven de 75%. Over heel het jaar 2020 is het omzetaandeel op 53% gekomen, terwijl dit in 2019 44% betrof (KvB Boekwerk & GfK, 2021).
In het jaar 2021 zijn webwinkels, mede door de lockdown, sterk blijven presteren. Het omzetaandeel lag in de eerste weken van het jaar rond de 90%. Vanaf 10 februari 2021, het moment dat fysieke boekwinkels weer een afhaalloket konden openen, daalde het aandeel naar 76% à 81%. Er was sprake van een verdere teruggang naar 65 à 70% toen klanten vanaf 3 maart 2021 fysiek konden winkelen op afspraak, en naar tussen de 40% en 50% toen fysieke boekhandels vanaf 28 april 2021 de deuren weer nagenoeg konden openen zoals voorheen. In het najaar van 2021 steeg het aandeel weer naar boven de 50%. Vanaf half december, het moment van een nieuwe lockdown met een verplichte sluiting van fysieke boekhandels, groeide het naar rond de 75% (KvB Boekwerk & GfK, 2021). Over heel het jaar 2021 is het omzetaandeel op 58% gekomen (KvB Boekwerk & GfK, 2022).
In de eerste twee weken van het jaar 2022, toen de boekwinkels nog gesloten waren, lag het omzetaandeel van webwinkels tussen de 69% en 77%. Vanaf de derde week konden de fysieke boekhandels de deuren weer openen, en daalde het naar rond de 55%. Deze daling zette zich voort met het verder afbouwen van de preventiemaatregelen. In het voorjaar lag het aandeel van e-commerce zodoende rond de 45%, in de zomer rond de 40% en in het najaar tussen de 40% en 50% (KvB Boekwerk & GfK, 2022). Over heel het jaar 2022 is het omzetaandeel van e-commerce op 50% gekomen (KvB Boekwerk & GfK, 2023).
In 2023, het eerste jaar zonder coronamaatregelen, blijft het aandeel stabiel, op 50% van de verkopen (KvB Boekwerk & GfK, 2024).
Redenen groei online
De groei wordt grotendeels veroorzaakt door de sluiting van fysieke boekwinkels tijdens de eerste en tweede lockdown. Een andere mogelijke oorzaak is dat Nederlanders in de coronacrisis de dagen vaker in en rond het huis doorbrengen, en hierdoor ook vaker via internet vanuit huis aankopen doen. Boekenkopers geven dit desgevraagd ook aan. 26% zegt dat de coronacrisis het koopgedrag heeft beïnvloed (KvB Boekwerk & GfK, 2020, meting 54). Zij motiveren het kopen van boeken via de webwinkel in coronatijd vanuit gemak, het thuis bezorgen, en het niet naar de fysieke winkel hoeven gaan. Andersom is de aantrekkingskracht van de fysieke winkel voor boekenkopers tijdens corona gedaald (KvB Boekwerk & GfK, 2020).
In het bijzonder de verkoop van kinderboeken is gegroeid tijdens de coronacrisis. Webwinkels hebben in 2020 een afzetplus geboekt van 45% en in 2021 van 26%. Bij fysieke boekwinkels was er sprake van een krimp van achtereenvolgens 8% en 4%. De groeiende verkoop van kinderboeken komt mogelijk doordat ouders en kinderen sinds de komst van het coronavirus meer tijd thuis doorbrengen, en meer tijd hebben om te lezen en voor te lezen (KvB Boekwerk & GfK, 2022; KvB Boekwerk & GfK, 2021).
