Voor de literaire competentie bestaat er een omgekeerd Matteüs-effect. Niet zozeer de sterke als wel de zwakke leerlingen boeken in de tweede fase de meeste vooruitgang. Het literatuuronderwijs slaagt er vooral in om hún literaire competentie en motivatie om literatuur te lezen naar een hoger plan te tillen (Witte, 2008).
Emanciperend effect
Er gaat van het literatuuronderwijs een emanciperend effect uit. Waar het beginniveau van 4 havo- en 4 vwo-leerlingen sterk samenhangt met hun eigen leesgedrag en het leesklimaat thuis, is dat aan het eind van de middelbare school niet meer het geval. Leerlingen die weinig lezen en weinig leesstimulansen van hun ouders krijgen, hebben dus evenveel kans om één, twee of drie niveaus te klimmen als leerlingen met een meer voordelige uitgangssituatie (Witte, 2008).
