Lezen Centraal 2025 De Kracht van meertaligheid

Dagvoorzitter | Amber Kortzorg

09.30 uur       Inloop

10.00 uur       Opening

Tamar van Gelder | directeur-bestuurder Stichting Lezen

10.15 uur       Jim Cummins

Wereldwijde uitdagingen, plaatselijke kansen: het implementeren van pedagogieën met een focus op taal en geletterdheid in meertalige scholen (Global Challenges, Local Opportunities: Implementing Language-Friendly and Literacy-Friendly Pedagogies in Multilingual Schools)

10.50 uur      Orhan Agirdag  en Joana Duarte

Meertaligheid in het (lees) onderwijs – inzichten uit praktijk en onderzoek

11.25 uur       PAUZE

11.50 uur      Ellen-Rose Kambel

De Taalvriendelijke School: Internationale Good Practices in Meertaligheid en Leesbevordering

12.25 uur       Lancering International Children’s BookDay 2025

12.40 uur       LUNCH

13.40 uur – 14.40     Deelsessieronde 1 | Inhoudelijke deelsessies

14.45 uur –  15.45    Deelsessieronde 2 | auteurs en illustratoren over hun werk

15.50 uur                  Afsluiting | Nog te bepalen

Na afloop is er een netwerkborrel.

Wereldwijde uitdagingen, plaatselijke kansen: het implementeren van pedagogieën met een focus op taal en geletterdheid in meertalige scholen (Global Challenges, Local Opportunities: Implementing Language-Friendly and Literacy-Friendly Pedagogies in Multilingual Schools) | Jim Cummins, Universiteit van Toronto

Onderwijssystemen in landen overal ter wereld worden gefinancierd door maatschappijen, die meer en meer in hun bestaan bedreigd worden door wereldwijde conflicten, klimaatverandering en interne verdeeldheid samenhangend met demografische veranderingen. De afgelopen tien jaar heeft de toename in het gebruik van sociale media, nog eens aangewakkerd door ‘kunstmatige intelligentie’, laten zien met welk gemak grote segmenten van de bevolking gemanipuleerd kunnen worden tot het geloof in volstrekt onjuiste beweringen en tot het omarmen van racistische en sociaal destructieve attitudes. Hoe moeten onderwijssystemen en individuele opleiders reageren op deze veranderende werkelijkheden? Deze presentatie beschrijft, door middel van concrete voorbeelden voor het lesgeven, hoe scholen leerlingen kunnen voorbereiden op sociale werkelijkheden in de 21^ste eeuw door het implementeren van pedagogieën, die (a) de taalkundige, culturele en persoonlijke identiteiten van diverse leerlingen bevestigen, en (b) de cruciale geletterdheid en het creatief probleemoplossend vermogen ontwikkelen, die essentieel zijn voor het bevorderen van sociale cohesie en wereldwijde samenwerking. 

Meertaligheid in het (lees)onderwijs – inzichten uit praktijk en onderzoek | Orhan Agirdag, KU Leuven en Joana Duarte, Rijksuniversiteit Groningen

Iedere docent krijgt in de praktijk te maken met meertaligheid. Vreemde talen, buurtalen, streektalen of migrantentalen: zichtbaar of niet, meertaligheid is er in de samenleving en op onze scholen (Duarte et al, 2022). Toch blijft het onderwijssysteem in België en Nederland hardnekkig eentalig georiënteerd (Agirdag, 2020). 

In onze lezing presenteren wij een alternatief, gebaseerd op hoge verwachtingen, een warm-strenge aanpak op scholen en meertalig onderwijs. Wij laten zien wat er op scholen gebeurt als leerlingen met een meertalige achtergrond zich niet hoeven aan te passen aan de taal en cultuur van Nederland en België. Deelnemers zullen bovendien ook meertalig onderwijs in de praktijk ervaren en krijgen handvatten om meertaligheid in het leesonderwijs te integreren. 

De Taalvriendelijke School: Internationale Good Practices in Meertaligheid en Leesbevordering | Ellen-Rose Kambel

In een steeds diverser onderwijslandschap is meertaligheid een Super Power die nog te vaak onbenut blijft. Als mede-oprichter van de Taalvriendelijke School, een keurmerk en wereldwijd netwerk, neem ik u mee naar Curaçao, Eindhoven, Londen, en Suzhou (China) voor inspirerende voorbeelden van scholen die meertaligheid inzetten als kracht voor leesbevordering.  Wat gebeurt er wanneer alle talen worden gewaardeerd en omarmd?  Met praktische voorbeelden biedt deze keynote inzichten en tools om de potentie van meertalige leerlingen volledig te benutten en een inclusieve leeromgeving te creëren die recht doet aan alle talen en culturen.

A. De meertalige kracht van tekstloze prentenboeken | Wenckje Jongstra en Annemarie Regelingen

Tekstloze prentenboeken zijn kansrijke spiegels en vensters voor alle kinderen én hun ouders. Wat is er bekend over de bijdrage van tekstloze prentenboeken aan de brede ontwikkeling van kinderen en hoe kunnen meertalige leerlingen profiteren van dit type boeken? Wat vraagt het van professionals om met tekstloze prentenboeken aan de slag te gaan? In deze sessie delen we onze inzichten en praktische materialen.

B. Aan de slag met een meertalige collectie | Anne van Buul

Boeken lezen in de thuistaal is goed voor de leesontwikkeling van meertalige kinderen en staat de ontwikkeling van het Nederlands niet in de weg. Een meertalige boekencollectie laat kinderen zien dat hun taal er mag zijn en in boeken uit de eigen cultuur kan een kind zich gemakkelijker gerepresenteerd zien. Maar hoe stel je zo’n meertalige collectie samen? En welke activiteiten kun je daarmee in de klas? In deze sessie worden ervaringen en werkvormen vanuit de projecten Van Alle Talen Thuis en de pilot de Bibliotheek op school Nieuwkomersonderwijs gedeeld.

C. Ondersteunen van meertalige leerlingen bij het lezen met begrip | Eveline Wouters

In de recent verschenen publicatie Meertalige leerlingen ondersteunen in het leesonderwijs (Wouters et al., 2024) is een samenhangend pedagogisch en didactisch kader gepresenteerd dat als basis kan dienen voor het lezen met begrip in de klas. In deze deelsessie diepen we dit kader uit door concrete voorbeelden te koppelen aan de dagelijkse lespraktijk in het primair onderwijs. De nadruk ligt hierbij op het werken vanuit een thema, het verbinden van lezen, praten en schrijven én de verschillende vormen van scaffolding die tijdens de les kunnen worden ingezet om meertalige leerlingen zo goed mogelijk te ondersteunen.

D. De herkomst van straattaal | Khalid Mourigh

Khalid Mourigh vertelt in zijn presentatie over de herkomst van de verschillende woorden in straattaal, de talen die daarbij een rol spelen en de wijze waarop de woorden gebruikt worden. Ook speelt de fonetiek, en voornamelijk het Marokkaans-Nederlandse accent daarin, een belangrijke rol. Verder vertelt hij kort hoe straattaal verschilt van het standaardnederlands en welke uitdagingen straattaal oplevert voor goede beheersing van het Nederlands.

Mourigh presenteert op een interactieve manier over straattaal. Deelnemers leren in een quiz ook een aantal straattaalwoorden.

E. Dialogisch lezen in meertalige klassen: werken aan leesbegrip, kennisopbouw én taalvaardigheid | Maaike Pulles en Klarinske de Roos

Hoe kun je in meertalige klassen bij leesonderwijs rechtdoen aan de verschillende thuistalen van de leerlingen? En hoe kan dialogisch lezen bijdragen aan dieper begrip van teksten en taalontwikkeling van leerlingen? In deze workshop laten we aan de hand van voorbeelden uit Friesland zien hoe Friestalige en niet-Friestalige kinderen samen lezen, denken en praten over Friese teksten. We zien hoe kinderen samen tot dieper begrip van een tekst kunnen komen vanuit prikkelende en stimulerende vragen bij teksten.

Vervolgens verkennen we gezamenlijk hoe dergelijke leerzame gesprekken rondom teksten in verschillende talen en in het basis- en het voortgezet onderwijs het lezen met begrip kunnen stimuleren.

F. Interactief meertalig (voor)lezen op school en thuis: hoe doe je dat? | Mirjam Günther en Dooa Abdul Hussain

In deze workshop presenteren we ideeën rondom interactief meertalig (voor) lezen voor jonge kinderen aan de hand van inzichten uit onder andere het Read with Multilingual Early Education project en onze trainingen Meertaligheid voor bibliotheken en scholen. We gaan actief aan de slag met verschillende werkvormen rondom meertaligheid en voorlezen, zoals leesgesprekken met kinderen en het werken met handpoppen om te praten over prentenboeken. Ten slotte gaan jullie proeven aan de (meer)talige voorleeswaaier met werkvormen rondom verschillende genres (voor)lezen voor thuis en in de klas.

G. Engelstalige boeken lezen: vloek of zegen? | Linda Ackermans en Emma Kustermans

Jongeren willen wel lezen, maar in veel gevallen vooral Engelstalige boeken. Het grote aanbod van Engelstalige fictie, Young Adult, fantasy, chicklit, wordt niet alleen flink gedeeld via BookTok en Instagram, maar is bovendien goedkoper. Ondertussen lijken ze de Nederlandstalige literatuur links te laten liggen (en vertalingen zijn evenmin populair). Is dat een probleem of moeten we blij zijn dat ze lezen? En betekent dit dat onze jeugd meertalig is? Moderator Martijn Nicolaas gaat hierover in gesprek met Linda Ackermans, Emma Kustermans en Lars Westra, ervaringsdeskundige (onder voorbehoud).

Presentaties auteurs en illustratoren.

H. Iris Deppe

I. Ida Does

J. Zindzi Zevenbergen en Hedy Tjin

K. Bilal Benabdelkarim

L. Sholeh Rezazadeh

M. Lida Dijkstra

Linda Ackermans

Linda Ackermans is docent Nederlands in het vo en lerarenopleider/docent moderne Nederlandse letterkunde in het hbo. Daarnaast werkt ze aan de Radboud Universiteit Nijmegen aan een proefschrift over young adult-literatuur. Zij spreekt en adviseert geregeld over literatuuronderwijs en leesbevordering onder jongeren. 

Orhan Agirdag 

Prof. dr. Orhan Agirdag is hoogleraar pedagogische wetenschappen aan de KU Leuven, kroonlid van de Onderwijsraad, ERC laureate en gastprofessor aan Academica UoAS. Voorheen was hij werkzaam als docent aan de Universiteit van Amsterdam, als Fulbright Fellow aan UCLA en als lid van De Jonge Academie. Zijnonderzoekslaboratorium richt zich op onderwijsongelijkheid, meertaligheid en AI onderwijstechnologie. Zijn onderzoek is meermaals bekroond.

Doaa Abdul Hussain

Doaa Abdul Hussain is junioronderzoeker bij het Lectoraat Meertaligheid en Geletterdheid bij NHL Stenden Hogeschool en leerkracht op de Taalschool in Leeuwarden. Doaa werkt aan het project Read with Multilingual Early Education waarin een aantal Europese partners initiatieven rondom interactief meertalig voorlezen voor jonge kinderen in kaart brengt én ontwikkelt.

Bilal Ben Abdelkarim

Bilal Ben Abdelkarim is geboren en getogen in Utrecht als kind van Marokkaanse migranten. Van huis spreekt hij Marokkaans. Tweetaligheid is altijd een onderdeel geweest van zijn leven. Hij heeft  bi-culturaliteit als een enorme verrijking ervaren en doet dat nog steeds. Als docent heeft hij veel met nieuwkomers gewerkt en is er mede daardoor van overtuigd dat taal een belangrijk aspect is als het gaat om emancipatie.

Anne van Buul

Anne van Buul is docent-onderzoeker aan Hogeschool de Kempel. Haar expertise ligt op het gebied van leesonderwijs, meertaligheid en onderwijs aan nieuwkomers. Zij is als inhoudelijk expert betrokken bij het programma Van Alle Talen Thuis. Als onderzoeker houdt zij zich vooral bezig met processen van samen leren en samen creëren om effectieve taalstimulering te realiseren.

Jim Cummins

Jim Cummins is emeritus hoogleraar bij het Ontario Institute for Studies in Education van de Universiteit van Toronto, Canada. De afgelopen 50 jaar hebben zijn onderzoek en theoretische bijdragen een belangrijke invloed gehad op de opleiding van meertalige leerlingen in contexten overal ter wereld.

Tot deze bijdragen behoren het onderscheid tussen gespreksvaardigheid en academische taalvaardigheid, de dagelijkse algemene taalvaardigheid (DAT), die het overbrengen van begrippen en kennis mogelijk maakt in verschillende talen, en strategieën in lesgeven om kennisoverdracht tussen verschillende talen te bevorderen. 

Iris Deppe

Iris Deppe is geboren in Oranjestad, Aruba en heeft daarna tot haar 16e op het eiland Sint Maarten gewoond. Al op jonge leeftijd was ze gek op tekenen en toen ze samen met haar familie in 2002 naar Nederland verhuisde, ontdekte ze de kunstacademie. Ze besloot de Illustratie-opleiding te volgen aan de HKU in Utrecht. In 2012 ontving ze de Fiep Westendorp Stimuleringsprijs en twee jaar later kwam haar eerste geïllustreerde prentenboek We hebben er een geitje bij! uit, geschreven door Marjet Huiberts en verkozen tot Prentenboek van het Jaar in 2016.

Lida Dijkstra

Lida Dijkstra studeerde Kunstgeschiedenis en Archeologie in Leiden. Ze schrijft kinderboeken in het Fries en in het Nederlands, en vertaalt haar eigen werk. Daarnaast geeft ze workshops en schrijfcursussen, en bezoekt ze scholen en bibliotheken om te vertellen over haar werk. Lida Dijkstra werkt ook regelmatig in opdracht. Zo schreef ze voor het Fries Museum bij de grote overzichtstentoonstelling over de schilder Alma-Tadema het kinderboek Wonen in een schilderij.  

Dijkstra was de eerste Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân (Friese Kinderboekenambassadeur). In 2022 werd zij benoemd tot lid van de Fryske Akademy, op grond van haar verdiensten voor de Friese cultuur. Dijkstra’s werk is veelvuldig bekroond. Zo won ze met haar historische jeugdboek Schaduw van Toet de Thea Beckmanprijs 2023.

Ida Does

Ida Does is documentairemaker, producent en schrijver. Haar werk richt zich op (koloniale) geschiedenis, kunst en cultuur, sociale rechtvaardigheid en (Caribische) pioniers. Haar internationaal geprezen documentaires hebben talloze prijzen gewonnen op filmfestivals over de hele wereld. It is not Past – 08 12 1982 (Human, 2022) gaat gedetailleerd in op de Decembermoorden in Suriname en kreeg de prijs voor Beste Documentaire in 2023 op het Caribbean Tales International Film Festival in Toronto en de Juryprijs op het Playa Film Festival Aruba 2023. Haar documentaire New Light – Het Rijksmuseum en Slavernij (2021) heeft prijzen gewonnen in Aruba, Belize en de Verenigde Staten. In 2023 produceerde en regisseerde Ida Does de documentaire Everyday Dignity – Philomena Essed, waarin ze de impact van het baanbrekende anti racisme werk van Philomena Essed onderzoekt.

In 2023 maakte Does haar debuut als kinderboekenschrijver met het geïllustreerde Virginia. Het boek, de eerste van de reeks ‘Afefe Stories’, vertelt het verhaal van de vrijheidsdrang van een jonge vrouw die leeft in de koloniale slavernij op het eiland Aruba. In 2024 verscheen het boek ‘Ik omhels je onafgebroken, brieven van Judith de Kom aan haar vader Anton de Kom en andere betekenisvolle mensen uit haar leven bij uitgeverij Alfabet. Ida Does ontving uit handen van de staatssecretaris van Cultuur in 2023 voor haar hele oeuvre The Black Achievement Award.

Joana Duarte

Prof. Dr. Joana Duarte is hoogleraar onderwijswetenschappen aan de Rijksuniversiteit Groningen en was tot juni 2024 lector meertaligheid en geletterdheid  aan de NHL Stenden Hogeschool. Haar onderzoek richt zich op de didactiek van taalonderwijs en meertaligheid en op de professionele ontwikkeling van leerkrachten en studenten op het gebied van diversiteit en inclusie.

Mirjam Günther

Mirjam Günther is lector Meertaligheid en Geletterdheid bij NHL Stenden Hogeschool. Haar belangrijkste onderzoeksgebieden zijn meertalige taalverwerving, geletterdheidsontwikkeling in meertalige omgevingen en meertalig onderwijs. Naast haar onderzoekswerk, verzorgt ze onderwijs en trainingen rondom meertaligheid voor o.a. de Pabo, de Vereniging Openbare Bibliotheken en schoolgemeenschappen.

Wenckje Jongstra

Wenckje Jongstra is associate lector Taalstimulering in het Kennis- en Innovatiecentrum van Hogeschool KPZ. In de lijn Tekstloos maar kansrijk doet ze samen met collega’s onderzoek naar de inzet van tekstloze prentenboeken in de verschillende leefwerelden van opgroeiende kinderen. Wenckje is lid van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs en projectleider van het onderzoek Lezen en laten lezen; leraren als leesbevorderaars in het po  en vo. Ze begeleidt een regionale Kenniskring Werkveld Taalstimulering en is lid van de advieskring po van Stichting lezen.

Ellen-Rose Kambel

Mr. dr. Ellen-Rose Kambel is de oprichter en drijvende kracht achter de Rutu Foundation, een non-profitorganisatie die wereldwijd pleit voor intercultureel meertalig onderwijs. Opgeleid als jurist, en gepromoveerd in de sociale wetenschappen, heeft Ellen-Rose Kambel uitgebreide ervaring opgedaan als trainer, consultant, spreker en auteur op het gebied van mensenrechten, taal en onderwijs. Ellen-Rose is medeoprichter van de Taalvriendelijke School, een wereldwijd erkend kwaliteitslabel dat scholen ondersteunt in het omarmen en waarderen van alle talen die hun leerlingen spreken.

Ook is Ellen-Rose mede-initiatiefnemer van het Indigenous-Led Education Network (ILED Global Network). Dit mondiale netwerk ondersteunt inheemse gemeenschappen in tropische regenwoudgebieden met hun eigen onderwijsinitiatieven en het behoud van traditionele ecologische kennis en taal.

Amber Kortzorg

Amber Kortzorg is journalist, programmamaker, presentator en commissaris. Na het Barlaeus Gymnasium studeerde zij Neurowetenschappen en Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam. Zij is het gezicht van het consumentenprogramma Kassa met wekelijks 1,3 miljoen kijkers. 

Als gezicht van Kassa focust Amber zich op thema’s als duurzaamheid, armoedebestrijding en een (digitaal) toegankelijke overheid. Zo besteedde zij met de campagne #IkRedHetNietMeer aandacht aan de 1,3 miljoen huishoudens die in armoede dreigen te raken. De hashtag werd 40 miljoen keer bekeken op Twitter en Amber bracht de verhalen van deze huishoudens tot in de Tweede Kamer en naar alle verantwoordelijke ministers.

Sinds oktober 2021 is Amber lid van de Raad van Toezicht van de toonaangevende Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Zij is daarmee één van de jongste commissarissen van Nederland. In deze rol heeft zij extra aandacht voor een inclusief en veilig leerklimaat. 

Eind 2022 werd de zesdelige documentaireserie ‘Alles is Famiri’ (BNNVARA) uitgezonden waarin Amber de leefwereld van Surinamers en de gedeelde geschiedenis van Suriname met Nederland onderzoekt. Haar eigen familiegeschiedenis staat hierbij centraal. 

Amber is invallend presentator voor de journalistieke talkshow Op1 en is regelmatig dagvoorzitter voor culturele, non-profit en overheidsevenementen.

Emma Kustermans

Emma Kustermans is de bedenker van Hebban in de Klas. Ze studeerde Nederlandse en Afrikaanse letterkunde en werkte daarna enkele jaren in het boekenvak. Inmiddels staat ze ruim twee jaar voor de klas als docent Nederlands en probeert ze haar leerlingen niet alleen kennis, maar ook leesplezier mee te geven.

Khalid Mourigh

In 2015 promoveerde Khalid Mourigh aan de Universiteit Leiden. In zijn proefschrift A Grammar of Ghomara Berber bescheef hij de grammatica van een bedreigde Berbertaal. Vervolgens deed hij  onderzoek naar de fonetische en grammaticale aspecten van het Marokkaans Nederlands in Gouda en gaf hij onderwijs over het Berber, het Marokkaans Arabisch en Nederlandse straattaal.  Hij is vertaler en auteur. Zijn literaire debuut De Gast uit het Rifgebergte (2021) is verschenen bij uitgeverij Cossee.

Maaike Pulles

Maaike Pulles is onderzoeker bij het Lectoraat Meertaligheid en Geletterdheid van NHL Stenden Hogeschool. Ze doet onderzoek naar taalvaardigheid, geletterdheid en meertaligheid. In 2021 promoveerde ze op een interactieonderzoek naar gesprekken tussen kinderen rondom teksten in het basisonderwijs (dialogisch lezen).

Annemarie Regeling

Annemarie Regeling is docent-onderzoeker in de programmalijn Taalstimulering van Hogeschool KPZ en geeft les bij de pabo en de pep. Ook is ze docent in de post-hbo- opleiding Specialist Jeugdliteratuur. Annemarie is opgeleid als logopedist, klinisch linguïst en docent Nederlands en heeft een grote interesse in de taal- en leesontwikkeling van meertalige kinderen, kinderen met dyslexie, een taalontwikkelingsstoornis of een gehoorverlies.

Sholeh Rezazadeh

Sholeh Rezazadeh is schrijver, dichter en performer. Ze verhuisde in 2015 vanuit Iran naar Nederland. In 2019 won ze de El Hizjra literatuurprijs voor haar poëzie. Met haar debuutroman, De hemel is altijd paars die in 2021 verscheen, won ze de Debutantenprijs van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde en ook De Bronzen Uil Publieksprijs. Haar tweede roman Ik ken een berg die op me wacht verscheen eind 2023 en werd genomineerd voor diverse prijzen. Haar eerste dichtbundel, Neem ruim zei de zee, verscheen in augustus 2024.

Klarinske de Roos

Klarinske de Roos is docentonderzoeker bij het Lectoraat Meertaligheid en Geletterdheid van NHLStenden Hogeschool. Ze is verantwoordelijk voor de post-HBO opleiding coördinator Taal & Meertaligheid in het basisonderwijs en het netwerk voor taalcoördinatoren in Fryslân. Daarnaast is ze betrokken bij trajecten van Inspirerend Meertalig Onderwijs.

Hedy Tjin

Hedy Tjin is illustrator en beeldend kunstenaar. Ze staat bekend om haar diverse uitdrukkingen zoals muurschilderingen, textiel, illustraties voor dagbladen en kinderboeken die Zilveren Penselen wonnen. Haar werk kenmerkt zich door terugkerende krachtige kleuren die onderwerpen van maatschappelijke waarde uitdrukken, bedoeld om het publiek complexe thema’s op een uitnodigende manier te laten verkennen.

Eveline Wouters

Eveline Wouters is als docent-onderzoeker werkzaam bij het lectoraat Meertaligheid en Onderwijs van de Hogeschool Utrecht waar zij vanuit een functioneel communicatieve visie op taal onderzoek doet naar het taal-/leesonderwijs aan meertalige leerlingen. Tevens is zij werkzaam als hogeschooldocent bij de Master Educational Needs en onderwijsadviseur op het gebied van effectief taal-/leesonderwijs en dyslexiebeleid in zowel het primair- als voortgezet onderwijs. Zij is begeleider LIST en DENK! Lezen met begrip en geeft cursussen aan meertalige leerlingen.

Zindzi Zevenbergen

Zindzi Zevenbergen is copywriter en kinderboekenschrijver. Haar eerste kinderboek Lennox en de gouden sikkel (2021), met illustraties van Brian Elstak en Hedy Tjin, won zowel een Zilveren Griffel als een Zilveren Penseel en werd genomineerd voor de Vlaamse Boon. Ook werd het boek bewerkt tot een bruisende hiphop-opera. Voor haar historische jeugdroman Manie Schaafijs (2023), dat ze weer met Tjin maakte, ontving Zevenbergen opnieuw een Zilveren Griffel. Het boek werd daarnaast bekroond met de Thea Beckmanprijs en de Jenny Smelik-IBBY Prijs.