Studiedag Leraren opleiden tot leesbevorderaars (uitverkocht)

Leesbevordering op de pabo en daarna – Mirjam Snel

Pabo-studenten en leraren lezen niet voldoende jeugdliteratuur. Daar moet iets aan gedaan worden. Echter, dit blijkt niet altijd eenvoudig: de pabo is een complexe opleiding met verschillende prioriteiten. Het is nodig dat we de krachten bundelen. Pabo’s moeten elkaar inspireren en leraren moeten zich ook na de opleiding ontwikkelen. Daarvoor is samenwerking tussen pabo’s en scholen cruciaal. Want als we echt wat aan leesbevordering willen doen, kunnen we niet naar elkaar blijven wijzen, maar moeten de handen uit de mouwen!

Leesbevorderend lesgeven: wat vraagt dat van leraren? – Jacqueline Evers-Vermeul

Om leerlingen meer betrokken en meer te laten lezen, hebben leraren (Nederlands en van andere vakken) vakdidactische bagage over effectief leesonderwijs nodig. In deze lezing bespreekt Evers-Vermeul vanuit een sociaal-cognitieve benadering enkele docentcompetenties en -attituden die hierbij van belang zijn. Speciale aandacht gaat uit naar strategieonderwijs, genredidactiek, de combinatie van lezen met andere taalvaardigheden, en de toetsvisie van docenten.

Wat verwachten we van de lerarenopleidingen, op het punt van leesbevordering,
lezen, taal? – Jan Rijkers

De vakdidactische lat moet omhoog bij de leraar, zeker bij taal/Nederlands, want de leraar is cruciaal en moet dus collectief maximaal ondersteund worden. Ook en vooral in de opleiding (zie het Actieplan van de Vlaams-Nederlandse Taalraad). Er is dus een eminent belangrijke opdracht voor de lerarenopleidingen t.a.v. taalcompetentie, waarbinnen leesbegrip, leesmotivatie en leesbevordering. Hoe kunnen de opleidingen de toekomstige leraren leren hun leerlingen te stimuleren tot lezen?

Primair onderwijs

Professionaliseringsaanpak Leraren als leesbevorderaars

In deze bijdrage presenteren Wenckje Jongstra en Diana de Visser de aanpak van het onderzoeksproject Leraren als leesbevorderaars. Deze aanpak richt zich op de versterking van de leesbevorderingscompetenties van leraren. In de sessie presenteren ze het onderzoek en de ontwikkelde tools en ze gaan samen met deelnemers aan de slag met een literatuurcirkel. Ten slotte vertellen ze over het vierjarige vervolgonderzoek Lezen en laten lezen; leraren als leesbevorderaars in het PO en VO.

Versterking van leraren en schoolteams: Leren over interactief voorlezen binnen het hybride professionaliseringstraject #iedereenvoorlezen”

In deze sessie zoomen Hilde van Keer en Iris Vansteelandt in op hoe de competenties van leraren en schoolteams inzake interactief voorlezen versterkt worden binnen het hybride professionaliseringstraject #iedereenvoorlezen. Vanuit deze motiverende en effectieve methodiek gaan deelnemers bijvoorbeeld aan de slag rond de selectie van rijke teksten en het creëren van een motiverende leesomgeving. Van Keer en Vansteelandt gaan dieper in op de hybride en schoolbrede aanpak en delen ervaringen van deelnemers.

Secundair onderwijs

Professionalisering in leesonderwijs: één uitdaging, twee studies

In deze presentatie gaat Soetkin Werbrouck in op de resultaten van een onderzoek naar een professionaliseringstraject voor leerkrachten, dat werd ontworpen op basis van principes van effectieve professionalisering. Ondanks deze wetenschappelijke aanpak, toont een multiple case study aan dat verandering in kennis en overtuigingen van leerkrachten rond leesonderwijs niet automatisch verloopt. De resultaten laten zien dat de impact sterk varieert tussen scholen en ook afhankelijk is van deelthema’s zoals leesbegrip en leesmotivatie.

Blinde vlekken in het literatuuronderwijs? Hoe literatuur (niet) gelezen wordt op de middelbare school

In een tijd waarin steeds minder leerlingen het vanzelfsprekend vinden om boeken te lezen, leeft de vraag ‘Waarom en hoe lezen we literaire teksten op school?’ sterk onder (aankomende) docenten. In deze bijdrage zal Jeroen Dera op basis van bevindingen uit recent empirisch onderzoek laten zien op welke manier literatuur wordt gelegitimeerd en benaderd in de context van het schoolvak Nederlands op de middelbare school. Daarbij komt ook aan het licht welke benaderingen van literatuur in het onderwijs relatief onderbelicht blijven.

Tonny Bruin

Tonny Bruin werkt als nascholer en ontwikkelaar bij De Activiteit, het Landelijk Centrum Ontwikkelingsgericht Onderwijs (OGO). Ze begeleidt basisscholen in Ontwikkelingsgericht Onderwijs en de aanpak Zin in Lezen (ZiL), met een focus op thematiseren en werken met spelverhalen. Ze leidt trainers ZiL op en begeleidt het netwerk trainers ZiL. Ook helpt ze bij de opzet van boekenclubs en draagt ze bij aan onderzoek dat de verbinding tussen theorie en praktijk versterkt.

Jeroen Dera

Jeroen Dera is universitair hoofddocent Nederlandse Letterkunde aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. In zijn onderzoek houdt hij zich bezig met het literatuuronderwijs in Nederland (voornamelijk dat in bovenbouw havo/vwo) en met de literaire cultuur onder jongeren (waaronder online leescultuur en de problematiek van ontlezing). Hij is een van de redacteuren van Vaardig met vakinhoud: Handboek vakdidactiek Nederlands (Coutinho, 2023).

Vanessa De Wilde

Vanessa De Wilde is postdoctoraal onderzoeker en lerarenopleider Engels aan de Universiteit Gent. Ze geeft lessen vakdidactiek en is betrokken bij de begeleiding en coaching van studenten in de lerarenopleiding. Ze behaalde een doctoraat in de taalkunde aan de Universiteit Gent. Haar onderzoeksinteresses zijn vreemdetaalverwerving bij kinderen en jongeren en taaldidactiek.

Jacqueline Evers-Vermeul

Dr. Jacqueline Evers-Vermeul werkt als universitair hoofddocent Taal, Communicatie & Educatie aan de Universiteit Utrecht. Zij doet onderzoek naar lees- en schrijfonderwijs en wat daarbij nodig is aan docentprofessionalisering. Ook bestudeert zij de begrijpelijkheid van teksten: welke kenmerken maken teksten of toetsvragen lastig te begrijpen, hoe komt dat en wat betekent dit voor de onderwijspraktijk?

Wenckje Jongstra

Wenckje Jongstra is associate lector Taalstimulering in het Kennis- en Innovatiecentrum van Hogeschool KPZ. Wenckje is lid van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs en projectleider van het onderzoek Lezen en laten lezen; leraren als leesbevorderaars in het PO en VO. Ze begeleidt een regionale Kenniskring Werkveld Taalstimulering en is lid van de advieskring PO van Stichting lezen.

Tamara Noordermeer

Als leerkracht bij IKC De Zwanebloem is Tamara Noordermeer gepassioneerd over het overbrengen van leesplezier. Met de aanpak ‘Zin in Lezen’ stimuleert zij zowel leerlingen als collega’s op dit vlak. Door te focussen op doelgericht lezen en schrijven, ontdekken kinderen de wereld om hen heen en leren deze beter begrijpen. Tamara is ervan overtuigd dat steeds meer kinderen op deze manier de kans krijgen om enthousiaste lezers te worden, zijn en blijven.

Jan Rijkers

Jan Rijkers is zelfstandig onderwijsdeskundige, werkzaam voor scholen en schoolbesturen in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs bij het versterken van de onderwijskwaliteit, met name bij de basisvaardigheden/taal en de systematische kwaliteitszorg. Hij is als taal-/leesexpert betrokken bij de Taalunie, met name als voorzitter van de Vlaams-Nederlandse Taalraad. Voorheen was hij werkzaam in het basis- en voortgezet onderwijs als leraar, directeur/rector, bestuurder, toezichthouder en coördinerend inspecteur.

Mirjam Snel

Mirjam Snel is haar loopbaan begonnen op een basisschool als groepsleerkracht, intern begeleider en als (adjunct)directeur. In 1997 studeerde zij als onderwijskundige af. Vervolgens is zij gaan werken op een pabo. Mirjam promoveerde in 2014, haar onderzoek ging over het leesonderwijs en de leesontwikkelingen van leerlingen in groep 3. Op dit moment is Mirjam verbonden aan de Hogeschool Utrecht als hogeschoolhoofddocent taal/lezen. Daarnaast is zij voorzitter van de Kennistafel Effectief Leesonderwijs en lid van de Taalraad.

Roel van Steensel

Roel van Steensel is mede namens Stichting Lezen hoogleraar Leesgedrag aan de Vrije Universiteit en universitair hoofddocent Onderwijswetenschappen aan de Erasmus Universiteit. Hij doet onderzoek naar de ontwikkeling van leesvaardigheid en leesmotivatie van kinderen in verschillende leeftijdfasen, en naar de rol van het gezin en het onderwijs daarbij. Roel leidt het LeesbevorderingsLab aan de VU, doet veel onderzoek samen met maatschappelijke partners en is lid van de Taalraad, de kennistafel Effectief Leesonderwijs en de Erkenningscommissie Jeugdinterventies.

Hilde Van Keer

Hilde Van Keer is hoogleraar aan de vakgroep Onderwijskunde (Universiteit Gent) en coördineert daarbinnen de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren. Eén van de onderzoekslijnen van deze groep richt zich in het bijzonder op het leren en onderwijzen van taal. Binnen deze lijn komen thema’s aan bod als interactief voorlezen, begrijpend lezen, leesmotivatie, schrijfonderwijs en schrijfmotivatie.

Iris Vansteelandt

Iris Vansteelandt is lerarenopleider en onderzoeker aan AP Hogeschool, werkt als leesonderwijsexpert bij Iedereen Leest en is als postdoctoraal medewerker verbonden aan de onderzoeksgroep Taal, Leren, Innoveren van Universiteit Gent. Iris is co-auteur van het handboek Volop Taal, Didactiek Nederlands voor de lagere school en van het handboek voor krachtig leesonderwijs Van leerlingen lezers maken.

Diana de Visser

Diana de Visser is bovenschools taal- en leesexpert en leraar bij Stichting Aves. Als taal- en leesexpert werkt ze aan de thema’s taal, lezen en leesbevordering. Ze heeft een achtergrond als leraar in het primair onderwijs en is geïnteresseerd in het (aanvankelijk) leesproces en de rol van prentenboeken hierin. Ze geeft momenteel trainingen aan verschillende teams binnen Stichting Aves.

Soetkin Werbrouck

Soetkin Werbrouck is pedagogisch adviseur bij Provinciaal Onderwijs Vlaanderen, waar ze scholen begeleidt in leesonderwijs. Ze doet tevens doctoraatsonderzoek binnen Taal, Leren, Innoveren, gericht op de professionalisering van leerkrachten. Haar onderzoek bekijkt hoe verschillende vormen van professionalisering de kennis en overtuigingen van leerkrachten over leesonderwijs beïnvloeden.