Het programma Kunst van Lezen bestaat sinds 2008. Na twee projectperiodes van vier jaar is het programma sinds 2016 onderdeel van het kabinetsbrede actieprogramma Tel mee met Taal (ministeries OCW, VWS, BZK en SZW), dat zich inzet op het voorkómen en tegengaan van laaggeletterdheid. Stichting Lezen (penvoerder) en de Koninklijke Bibliotheek hebben de opdracht gekregen het programma Kunst van Lezen te coördineren.
LEES
De preventieve aanpak van Kunst van Lezen rust op vier pijlers die samen het woord LEES vormen:
• Leesomgeving (aantrekkelijke bibliotheekruimte en goede collectie)
• Expertise (deskundigheidsbevordering)
• Evidentie (wetenschappelijk onderzoek, de Monitor)
• Samenwerking (op zowel strategisch als uitvoerend niveau)
Programmalijnen
Binnen Kunst van Lezen worden in de beleidsplanperiode 2020-2024 de drie programmalijnen BoekStart, de Bibliotheek op school en leesbevorderingsnetwerken voortgezet, doorontwikkeld en beperkt uitgebreid:
- BoekStart voor baby’s, BoekStart in de kinderopvang en de BoekStartcoach – 0-4 jaar;
- de Bibliotheek op school voor primair onderwijs, voortgezet onderwijs (met name vmbo en praktijkonderwijs), middelbaar beroepsonderwijs, pabo en lerarenopleidingen – 4-24 jaar;
- structurele netwerkvorming leesbevordering/geletterdheid op strategisch, beleidsmatig en uitvoerend niveau;
- bij de gezinsaanpak (leesbevorderingsactiviteiten voor taalarme gezinnen) komt de komende jaren de verbinding tussen preventie en curatie van laaggeletterdheid centraler te staan, waarbij er een grotere rol is voor gemeenten; zij gaan eind 2024 de regie voeren over de aanpak van laaggeletterdheid.
BoekStart en de Bibliotheek op school: structurele en integrale aanpak
Leesbevordering is het meest effectief bij een doorlopend aanbod van ondersteunende en bij het taalonderwijs aansluitende activiteiten. Leesbevorderingsbeleid kan het best worden vormgegeven en geborgd in structurele en inhoudelijke samenwerking met belangrijke instanties zoals overheden, consultatiebureaus, kinderopvang- en onderwijsinstellingen. Plezier in lezen, bij voorkeur van cultureel waardevolle teksten, is een belangrijk vertrekpunt bij de programmalijnen BoekStart en de Bibliotheek op school.
Leesbevorderingsnetwerken
De ontwikkeling van structurele, strategische, beleidsmatige en uitvoerende leesbevorderingsnetwerken is een kernpunt van Kunst van Lezen. Het is de schil om de andere twee programmaonderdelen. Kunst van Lezen heeft een landelijk dekkende voorziening van lokale en bovenlokale netwerken leesbevordering in gang gezet. Meer dan 90% van de bibliotheken werkt in netwerkverband aan leesbevordering. Doel van deze netwerken is het bijeenbrengen van relevante partijen op het terrein van leesbevordering en taalonderwijs, met de lokale Bibliotheek als spil en aanvoerder van dit netwerk. De deelnemers aan het netwerk wisselen onderling kennis en ervaringen uit en ontwikkelen een gezamenlijke, integrale visie op de aanpak van leesbevordering in het onderwijs en thuis in brede zin.
Gezinsaanpak
De gezinsaanpak is een belangrijk wapen in de strijd tegen laaggeletterdheid, omdat het ervoor zorgt ervoor dat ouders hun taalproblemen niet langer doorgeven aan hun kinderen. Vanaf 2020 werkt Stichting Lezen met Stichting Lezen en Schrijven en de Koninklijke Bibliotheek (afdeling Bibliotheek en basisvaardigheden) gezamenlijk aan het versterken van de regie en beleidsvorming met betrekking tot laaggeletterdheid binnen gemeenten. Dit gebeurt via het project Gemeentelijke Gezinsaanpak. In de komende jaren zal het lokale leesbevorderingsnetwerk evolueren naar een breder geletterdheidsnetwerk.
Ontwikkeling en coördinatie op landelijk niveau
Stichting Lezen en de Koninklijke Bibliotheek vervullen een coördinerende en uitvoerende rol binnen Kunst van Lezen. Daarbij maken zij gebruik van de inzet en kennis van experts op het terrein van leesbevordering en onderzoek. Bibliotheekorganisaties (zowel Provinciale Ondersteuningsinstellingen in SPN-verband als basisbibliotheken) voeren de activiteiten uit. Ze werken daarbij constructief samen met hun lokale partners zoals gemeente, voorschoolse educatie, onderwijs en jeugdgezondheidszorg.
Tel mee met Taal
Tel mee met Taal is een landelijk actieprogramma van de ministeries van OCW, SZW, BZK en VWS, gericht op leesbevordering en het voorkómen en bestrijden van laaggeletterdheid, in aanvulling op het reguliere onderwijs. Gemeenten, taalaanbieders, bibliotheken en maatschappelijke organisaties worden ondersteund met instrumenten en methoden, kennis en expertise.
BoekStart
De Bibliotheek op school
Activiteitenplan Kunst van Lezen 2020-2024
Kamerbrief Samen aan de slag voor een vaardig Nederland: vervolgaanpak laaggeletterdheid 2020-2024
Gezinsaanpak op Bnetwerk.nl
Tel mee met Taal