UITDAGING – Tijdens De Weddenschap gaan leerlingen met klas, docent en drie bn’ers de uitdaging aan om drie boeken te lezen. De vmbo-scholen Groene Hart Rijnwoude en SG Nelson Mandela zijn enthousiaste deelnemers.
Bij het betreden van Groene Hart Rijnwoude komt je een aanstekelijk, vrolijk geroezemoes tegemoet. Niet gek: in de aula van de school in Hazerswoude-Dorp verzamelen zich zo’n driehonderdvijftig leerlingen om de jaarlijkse cultuurdag af te sluiten. De sfeer is uitermate zonnig. Net zoals buiten. Een docente beklimt ondertussen het podium. De uitgelaten stemmen dempen. Het stoelengeschuifel stopt. En de docente, die Martine Timmermans heet, neemt het woord. ‘Het is ons weer gelukt,’ spreekt ze iedereen toe. ‘Voor de derde keer op rij is onze school de landelijke winnaar van De Weddenschap en de De Weddenschapstrofee.’ Gejoel en geklap vullen de aula. Timmermans’ ‘Daar mogen jullie trots op zijn,’ klinkt er nog net bovenuit.
Dát gaan we doen
Trots is Timmermans zelf ook. Als docente Nederlands is ze altijd op zoek naar aansprekende leescampagnes om de vmbo’ers en onderbouw-havisten aan te zetten tot lezen, vertelt ze. ‘Want dat vinden ze – ook hier – over het algemeen verschrikkelijk. Toen ik in 2015 De Weddenschap op de Stichting Lezen-site voorbij zag komen wist ik direct: dát gaan we doen.’ Ze licht toe: ‘Vooral het competitieve element sprak mij aan: de leerling uitdagen om drie boeken in een halfjaar te lezen in de vorm van een weddenschap. Ze moeten hier op school toch al vier titels per jaar lezen. Als je dan door deelname aan De Weddenschap gecoacht kan worden door een bn’er, na afloop beloond wordt met een certificaat en daar bovenop ook nog prijzen kan winnen, zowel individueel als met de hele school, zijn dat extra’s die lezen een stuk aantrekkelijker maken.’
Extra inzet
Nicky (vijftien, drie tl) is het eens met haar docente. ‘We krijgen toetsen over die boeken,’ legt ze uit. ‘Als je over wilt gaan, zal je ze sowieso moeten lezen. De Weddenschap maakt het makkelijker. Omdat er prijzen zijn, zet je je extra in.’ Brent (veertien, drie havo) – ‘helemaal geen lezer’ – bevestigt dat. ‘Die trofee die de school kan winnen motiveert,’ vindt hij. ‘Het is een soort doel waar je met zijn allen naartoe kan werken.’ Olivier (veertien, twee tl) leest echter met name voor de docent. ‘Anders doet ze helemaal voor niks zo haar best,’ lacht hij. ‘Lezen is saai. Een film vind ik prettiger: de beelden maken het makkelijker.’ Nicky reageert: ‘Ik vind juist dat je in een boek meer leest dan je in een film ziet. Er is ruimte om het verhaal te interpreteren zoals je zelf wilt. Dat vind ik een verrijking.’
Zien lezen doet lezen
Dat enorme profijt dat leerlingen van boeken lezen hebben – voor alle vakken – , was voor Cynthia Pools, docente Nederlands op SG Nelson Mandela en dyslexie- en rt-adviseur, de hoofdreden om vorig jaar op de Purmerendse vmbo-school De Weddenschap te introduceren. ‘Ik begon hier nieuw, als voorzitter van de vakgroep Nederlands, en vond dat er te weinig gelezen werd. Daarnaast wilde ik het leesplezier bevorderen: als dat groeit, blijkt dat het niveau van de boeken die de leerlingen kiezen vanzelf omhoog gaat. Met De Weddenschap kan ik aan die doelen werken en een leescultuur creëren. De campagne geeft leerlingen precies dat extra duwtje dat ze nodig hebben. Kinderen willen altijd weten wat het ze oplevert. De te verdelen prijzen werken daarom zeker stimulerend. Maar wat ook aanspreekt, zijn de drie leescoaches. Wanneer leerlingen zien dat ook bn’ers lezen, kan dat ze helpen. Het draagt bij aan het imago van lezen.’
Suf imago
Singer-songwriter Ruben Annink, een van de nieuwe uitdagers van de achtste De Weddenschap-editie, erkent dat dat imago helaas nogal ‘suf’ is. ‘Boeken,’ zegt hij, ‘vinden veel jongeren iets voor oudere mensen. Mijn leeftijdgenoten spenderen uren achter hun telefoon – om foto’s te kijken, of Facebookberichten te lezen. Vergeleken bij vroeger wordt er weinig gelezen. Ik haakte zelf ook zo rond mijn veertiende af. Deels omdat ik dyslectisch ben. Toch heb ik daar nu spijt van. Daarom doe ik mee met De Weddenschap. Ik vind het belangrijk te laten zien wat boeken kunnen betekenen – dat lezen niet suf is. Sinds ik weer ben begonnen haal ik er zoveel uit: plezier, en mooie zinnen, of onverwachte woorden die me helpen bij het schrijven van mijn songteksten.’
Leeszaadje
Ondanks dat Annink gevoelig is voor mooi taalgebruik, leest hij geen gedichten. De Weddenschap brengt daar echter misschien wel verandering in. Annink moet namelijk de bundel Onbreekbaar van Hans Hagen lezen. ‘Dat krijg ik weer,’ dacht hij eerst, ‘poëzie – zo zwaar. Maar nee, wat ik al heb gelezen is goed, luchtig, mooi, herkenbaar. En de beeldspraak is knap gedaan. Met deze bundel kan ik een leeszaadje planten in het hoofd van jongeren. De Weddenschap gaat er voor mij niet om dat je tweeduizend mbo’ers geforceerd een boek laat lezen, maar dat ze een klein zetje in de goede richting krijgen. Daarbij maakt het niet uit of ze digitaal of analoog lezen, zolang ze de stap maar zetten om te gaan lezen.’
Zelf kiezen
De leerlingen hoeven niet per se dezelfde boeken als de uitdagers te lezen. Timmermans is daarom blij dat sinds Groene Hart Rijnwoude meedoet met het programma van De Bibliotheek op school, het boekenassortiment enorm is uitgebreid, zodat ze wat te kiezen hebben. Pools was aangenaam verrast dat door De Weddenschap haar leerlingen uit zichzelf op internet naar e-books gingen zoeken. ‘Zelfs dyslectische kinderen deden dat,’ vertelt ze. ‘Die waren zo vindingrijk om audioboeken te downloaden. Heel leuk.’
We gaan door
Pools en Timmermans vinden dat de school naast een campagne als De Weddenschap altijd ook zelf initiatieven moet ontplooien. Zo heeft de directeur van Pools extra prijzen vanuit school ter beschikking gesteld. En in Hazerswoude-Dorp hadden ze naar aanleiding van een bezoek van schrijfster Daniëlle Bakhuis, tijdens de Boekenweek voor Jongeren, er zomaar een vierde bn’er bij. Tijdens een interview met het Rijnwoude Schooljournaal daagden leerlingen Bakhuis uit De Weddenschap aan te gaan en drie boeken in een halfjaar te lezen. Timmermans betreurt het daarom dat de school de komende editie de trofee niet meer kan winnen. ‘Drie keer is het maximum, heeft de organisatie besloten,’ vertelt ze. Voor Pools schept dat juist mogelijkheden. ‘De eerste slag hebben we gewonnen door mee te doen,’ vindt ze. ‘We hebben een tweede plek behaald en nu gaan we door. Als er zich voor deze editie nog meer leerlingen aanmelden, winnen we misschien wel. Wat alvast meehelpt, is dat de aftrap bij ons op school plaatsvindt. We kijken ernaar uit.’
Dit artikel stond in Lezen 3, 2018